Medyczna marihuana i CBD na przewlekły ból

Konopie lecznicze od kilku lat cieszą się sławą skutecznego leku pochodzenia naturalnego. Medyczna marihuana to często ostatnia deska ratunku dla ciężko chorych pacjentów, u których tradycyjne leczenie farmakologiczne zawiodło.

Ponadto konopie są chętnie używane do łagodzenia ”lżejszych” dolegliwości, takich jak np. bóle menstruacyjne, zaburzenia snu czy nudności. Obecnie ból przewlekły jest główną przyczyną niepełnosprawności w ujęciu globalnym. Około 15 proc. populacji zmaga się z codziennym bólem, uniemożliwiającym funkcjonowanie.

Ponadto obok bólu bardzo często pojawia się depresja i inne zaburzenia nastroju. Od lat kannabinoidy budzą zainteresowanie jako środki zastępcze lub uzupełniające dostępne terapie przeciwbólowe. Zatem jak działa medyczna marihuana na ból? Czy CBD również może pomóc?

Spis treści:
1. O medycznej marihuanie słów kilka
2. Medyczna marihuana to nie „trawka”
3. Czy marihuana działa na ból? Jaki rodzaj marihuany na ból?
4. Medyczna marihuana kontra opioidy
5. Czy CBD pomaga na ból?
6. Układ endokannabinoidowy a ból
7. Jak się zażywa medyczną marihuanę? Czym różni się waporyzacja od palenia?
8. Czy opłaca się kupić waporyzator? Czy waporyzator jest legalny?
9. Gdzie palenie medycznej marihuany jest legalne?

O medycznej marihuanie słów kilka

Konopie są najprawdopodobniej najlepiej przebadaną rośliną na świecie. W 2020 roku w bazie medycznej PubMed znajdowało się niemal 40 tysięcy artykułów naukowych, dotyczących konopi używanych zarówno jako lek, jak i używka rekreacyjna [1].

Wszystkie rośliny konopi należą do jednego gatunku - Cannabis sativa L. Ogólna klasyfikacja opiera się na jej fenotypie, czyli cechach, takich jak: wysokość i kształt rośliny, kolor, zapach,
kształt kwiatostanów. Na tej podstawie wyróżniono:
● konopie siewne (Cannabis sativa),
● konopie indyjskie (Cannabis indica),
● konopie dzikie (Cannabis ruderalis).

Susz medycznej marihuany to dosłownie wysuszone kwiatostany pochodzące z żeńskich
roślin gatunku Cannabis. Kwiatostany pozyskuje się z odmian indica, sativa lub najczęściej
wersji hybrydowych. Sativa odpowiada za euforyzujące i energetyzujące działanie marihuany. Bardzo dobrze poprawia nastrój, a nawet koncentrację. Zalecana do używania w ciągu dnia. Podgatunek indica odpręża umysł i ciało, redukuje poziom stresu, rozluźnia mięśnie, dlatego jest rekomendowana wieczorami.

Marihuana mieści w sobie ponad 545 poznanych związków aktywnych [2]. Do najlepiej
przebadanych należą kannabinoidy, które oddziałując na układ endokannabinoidowy, regulują jego pracę w celu utrzymania fizjologicznej równowagi - homeostazy. Ze względu na dostępność dużej ilości badań klinicznych i in vitro prym wiodą THC i CBD.

Medyczna marihuana to nie „trawka”

Czym medyczna marihuana różni się od popularnej trawki, czyli konopi rekreacyjnych?

Gdybyśmy porównali zewnętrzny wygląd roślin, z których pozyskano susz, można stwierdzić, że różnice nie występują. Jednak szkopuł tkwi w szczegółach. Konopie posiadają świetne właściwości akumulacyjne i chętnie gromadzą pestycydy oraz w szczególności metale ciężkie - ołów, kadm, rtęć. Szkodliwe związki przenikają do kwiatostanów pozyskiwanych do produkcji suszu.

Częste spożywanie marihuany pochodzącej z nielegalnego źródła prowadzi do gromadzenia się toksycznych metali w różnych tkankach, stopniowo upośledzając funkcje organów. Co więcej, popularna "trawka" często posiada chemiczne dodatki, mieszanki leków, pokruszone szkło czy syntetyczne kannabinoidy, zwiększające właściwości narkotyczne. W rezultacie taki susz staje się naprawdę groźny dla zdrowia. Zanieczyszczenie marihuany, pochodzącej z tzw. czarnego rynku, stanowi realny problem.

Okazuje się, że w Kaliforni - miejscu, gdzie rekreacyjna marihuana jest bardziej popularna niż gdziekolwiek indziej na świecie - w 90% nielegalnych hodowli konopi znaleziono zanieczyszczenia
metalami ciężkimi i pestycydami [3].

Zatem co wyróżnia medyczną marihuanę? Medyczna marihuana to surowiec farmaceutyczny dopuszczony do sprzedaży tylko i wyłącznie w aptekach po okazaniu odpowiedniej recepty RPW. Każdy z leków wprowadzonych do obrotu musi przejść rozległą procedurę kwalifikującą. Legalne plantacje konopi leczniczych podlegają ścisłym kontrolom, bowiem poszczególne etapy produkcji wpływają na ostateczny skład suszu.

Standaryzacja procesu uprawy konopi medycznych za pomocą licznych wymogów pozwala
na stałe monitorowanie jakości, jak i składu finalnego surowca.

Sprawdzone składy i stężenia - to właśnie kolejna zaleta medycznej marihuany. Zanim gotowy surowiec trafi do aptek, każda partia jest szczegółowo badana, by zawartość poszczególnych związków aktywnych mieściła się w określonym zakresie. Dzięki temu można dokładnie odmierzyć dawkę przyjmowanych kannabinoidów i innych składników, a to umożliwia osiąganie zamierzonych efektów terapeutycznych.

Czy marihuana działa na ból? Jaki rodzaj marihuany na ból?

Ból przewlekły, definiowany jako ból utrzymujący się lub nawracający przez co najmniej 3 miesiące, został uznany za tzw. główną przyczyną niepełnosprawności na świecie. Leczenie bólu jest ważne dla uzyskania lepszej jakości życia pacjenta. Ocena bólu zwykle zawiera wizualną skalę analogową (VAS) od 0 do 10, gdzie najniższa wartość oznacza brak bólu a najwyższy wiąże się z bólem najgorszym z możliwych. W większości badań klinicznie istotna poprawa w natężeniu bólu definiuje się jako zmniejszenie o 2 punkty. Pacjenci z chorobami przewlekłymi mogą napotkać ból nie do zniesienia na co dzień. Wówczas wymagają silniejszych leków przeciwbólowych oraz częstszego ich podawania. Przewlekły ból może powodować zmęczenie, zaburzenia snu i nastroju, a także poważnie wpłynąć na jakość życia pacjenta [4].

W jednym z badań oceniano wpływ farmaceutycznych wyrobów konopnych na poziom bólu u pacjentów z fibromialgią. Wzięło w nim udział 102 osób ze stwierdzoną fibromialgią, którzy od co najmniej 3 miesięcy otrzymywali standardowe leczenie przeciwbólowe, a ich średni poziom bólu wg skali wynosił przynajmniej 4 punkty. Po 6 miesiącach badania zaobserwowano, że grupa badana otrzymująca preparat Bediol (6,3% THC i 8% CBD) najlepiej zareagowała na leczenie w porównaniu z placebo. 33% chorych zgłosiło wyraźną poprawę w zakresie bólu. Drugi środek - Bedrocan o zawartości aż 22% i CBD mniejszej niż 1% nie przyniósł oczekiwanych rezultatów. Zatem mniejsza zawartość THC zrównoważona dodatkiem CBD lepiej łagodziła ból, aniżeli duże stężenie psychoaktywnego kannabinoidu [5].

W kolejnym z badań użyto precyzyjnie odmierzonych dawek THC, a dokładniej 0,5 mg i 1 mg
w porównaniu do placebo. Podczas, gdy placebo nie przyniosło w grupie kontrolnej żadnej poprawy, to w grupie badanej u około 65% chorych zaobserwowano klinicznie istotne zmniejszenie bólu. Wiązało się to ze spadkiem poziomu ból na subiektywnej skali natężenia bólu o 2 punkty. Co więcej, pojawiające się efekty uboczne były łagodne i nie zaobserwowano upośledzenia funkcji poznawczych.

Medyczna marihuana kontra opioidy

Opioidy są dość często wybieranym lekiem przeciwbólowym w bólu przewlekłym. Stosowane są na ogół w bólach nowotworowych, przy ostrych zabiegach chirurgicznych i na ból występujący po dużych urazach. Długotrwałe stosowanie może skutkować rozwojem tolerancji, która wymusza stopniowe zwiększanie podawanych dawek, aby osiągnąć ten sam efekt farmakologiczny.

Do leków przeciwdepresyjnych wskazanych w leczeniu bólu przewlekłego należą trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TCA), oraz inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) i noradrenaliny (SNRI), które oprócz działania przeciwdepresyjnego zapewniają także ulgę w bólu. Ponadto leki przeciwdrgawkowe są z powodzeniem stosowane w leczeniu przewlekłym ból neuropatycznego, w tym neuralgii nerwu trójdzielnego.

W 2023 roku JAMA opublikowała wyniki badania przekrojowego przeprowadzonego wśród
dorosłych amerykanów należących do programów leczenia medyczna marihuaną. Wyszczególniono 1,6 tys. osób z bólem przewlekłym, z których ponad 50 proc. stanowiły kobiety. Około 30% badanych zgłosiło, że stosowało przynajmniej raz w życiu konopie w celu opanowania przewlekłego bólu, 25 proc. zadeklarowała używanie w ciągu ostatniego roku, a 23 proc w czasie minionych 30 dni. Większość chorych stosowała przynajmniej jeden lek przeciwbólowy.

Wyniki? Ponad połowa badanych stosujących konopie zgłosiła, że medyczna marihuana pomogła zmniejszyć ilość przyjmowanych opioidów i innych leków przeciwbólowych. Prawie 40% chorych stwierdziło, że dzięki marihuanie mogli zmniejszyć ilość wizyt u fizjoterapeuty [6].

CBD na przewlekły ból

CBD to jeden z głównych kannabinoidów jakie znajdują się m.in. w medycznej marihuanie. Z
tego powodu, że kannabidiol jest nie psychoaktywnym związkiem, można włączyć go do codziennej diety w postaci suplementów, np. olejku CBD dostępnego bez recepty.

Mimo tego, że CBD nie działa psychoaktywnie, to zwiększa tolerancję i okno terapeutyczne THC w celu wzmocnienia jego korzystnych, terapeutycznych efektów [7]. Zawartość CBD w preparatach konopnych o zrównoważonym stosunku CBD do THC lepiej łagodzi objawy psychotyczne związane z THC w porównaniu z preparatami o niskim stosunku [8].

Potwierdzono, że CBD jest dobrze tolerowane przez ludzi i wykazuje właściwości przeciwdrgawkowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz neuroprotekcyjne [9].

Molekularny mechanizm działania i efekty terapeutyczne CBD zbadano na przedklinicznych modelach zaburzeń neurologicznych. Z kolei badania kliniczne u dzieci i młodych dorosłych z
zespołem Draveta oraz Lennoxa-Gastauta leczonych kannabidiolem pokazały zmniejszoną
częstość napadów drgawkowych [10].

Działanie THC odbywa się za pośrednictwem receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2 [11]. Kannabidiol nie łączy się z receptorami kannabinoidowymi, natomiast inne, docelowe receptory dla CBD obejmują: receptory sprzężone z białkiem G (GPR18, GPR55), TRPV1, PPAR, receptor 5-HT1a oraz receptory α3 i receptory glicyny α1 [12].

Prace naukowe pokazują, że najlepszy efekt przeciwbólowy osiąga się poprzez łączenie THC z CBD. Wykazano, że przeciwbólowe działanie kannabinoidów wpływa na układ opioidowy [13]. Kannabinoidy wzmacniają działanie leków opioidowych i co najważniejsze, zmniejszają uzależnienie od tej grupy środków farmakologicznych [14].

Co więcej,aktywacja receptorów kannabinoidowych sprzyja działaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), np. ibuprofenu [15]. Zatem kombinacje kannabinodiów z lekami NLPZ (np. cyklooksygenazą bezpieczną dla żołądka) mogą zapewnić skuteczne działanie przeciwbólowe przy jednoczesnym zminimalizowaniu skutków ubocznych.

Układ endokannabinoidowy a ból

Rola układu endokannabinoidowego w bólu ostrym i przewlekłym podlega szeroko zakrojonym badaniom. Receptory i kannabinoidy pochodzenia endogennego znajdują się na większości poziomów drogi impulsacji bólowej, poczynając od miejsc obwodowych (nerwy i komórki układu immunologicznego) do centralnych (rdzeń kręgowy) i wyższych obszarów mózgu (istota szara okołowodociągowa i brzuszno-boczna powierzchnia rdzenia przedłużonego związana z zstępującą drogą bólu) [16]. Receptory CB1 znajdują się również w obszarach mózgu związanych z odczuwaniem bólu (wzgórze i ciało migdałowate), przetwarzaniem i przenoszeniem bodźców bólowych [17].

Obwodowe rozmieszczeniereceptorów CB2 umożliwia zapobieganie wydzielania cytokin  prozapalnych w pobliżu zakończeń nerwowych [18].

Ponadto endo- i egzokannabinoidy mogą hamować wydzielanie neuroprzekaźników związanych z procesami bólowymi właśnie poprzez aktywację receptorów kannabinoidowych [19], a także stymulować kanały termowrażliwe TRP, takie jak TRPV1, który bierze udział w stymulacji bólu.

Co ciekawe, udowodniono, że zespół klinicznego niedoboru endokannabinoidów przyczynia się do rozwoju migreny, fibromialgii, zespołu jelita drażliwego, schizofrenii, stwardnienia rozsianego, choroby Huntingtona i Parkinsona, anoreksji, przewlekłej choroby lokomocyjnej, a nawet autyzmu [20]. Konkretniej, wykryto niższe poziomy anandamidu w płynie mózgowo-rdzeniowym u pacjentów z przewlekłym bólem głowy, takim jak migrena [21]. Co więcej, naukowcy sugerują, że hamowanie aktywności FAAH (enzymu rozkładającego kannabinoidy) może leczyć m.in. migreny związane z niedoborem endkonannbinodiwów [22].

Jak się zażywa medyczną marihuanę? Czym różni się waporyzacja od palenia?

Lekarze zalecają spożywanie marihuany poprzez waporyzację. Waporyzacja to metoda podgrzewania suszu medycznej marihuany (lub innych ziół) do temperatury 220-230°C, aby
uwolnić związki aktywne wdychane w postaci pary. Palenie doprowadza susz do temperatury nawet 600°C, co powoduje zniszczenie dużej ilości kannabinoidów, terpenów i flawonoidów. Z tego względu odradza się spalanie suszu medycznej marihuany, a najbardziej rekomendowaną metodą spożycia jest waporyzacja.

Zalety waporyzacji to:

● eliminacja substancji smolistych i rakotwórczych, jakie powstają podczas
bezpośredniego spalania suszu,
● wysoka biodostępność,
● dostarczenie do organizmu dużej ilości związków aktywnych,
● szybki efekt terapeutyczny,
● możliwość precyzyjnego dawkowania leku,
● dyskrecja (para waporyzacyjna ma delikatny zapach).

Czy opłaca się kupić waporyzator? Czy waporyzator jest legalny?

Waporyzacja to medycznie zalecana forma spożywania suszu medycznej marihuany. Z tego powodu pacjent, przystępujący do terapii konopiami leczniczymi, powinien wyposażyć się w waporyzator. Co więcej, waporyzator wyciąga z suszu to, co w nim najlepsze bez utraty cennych składników. Z kolei palenie prowadzi do pirolizy (zniszczenia) około 50% związków, przez co osiągnięcie oczekiwanych efektów terapeutycznych staje się trudniejsze. Zakup, jak i posiadanie waporyzatora są w pełni legalne. Można podgrzewać w nich nie tylko susz medycznej marihuany, ale także większość innych ziół.

Zatem jaki waporyzator wybrać? Wybór jest naprawdę ogromny, przy czym warto zakupić waporyzator posiadający atest urządzenia medycznego.

Urządzenia niecertyfikowane mogą być wykonane z kiepskiej jakości materiałów, nie podgrzewać odpowiednio suszu, a nawet zawierać szkodliwe plastyfikatory wdychane razem z parą waporyzacyjną.

Gdzie palenie medycznej marihuany jest legalne?

Wszędzie, włącznie z miejscami publicznymi. Jednak wymaga to spełnienia kilku warunków, które potwierdzą legalność suszu w przypadku kontroli policyjnej.

Używając medycznej marihuany w miejscu publicznym każdy pacjent ma prawo mieć przy sobie waporyzator i susz w oryginalnym, aptecznym opakowaniu. Nie wolno przesypywać, przechowywać ani przenosić leku w żadnym innym pojemniku. Ponadto warto mieć przy sobie receptę/skan recepty (lub dokument pochodzący ze strony IKP), dowód zakupu lub zalecenia lekarskie.

Źródła:
[1] Record Number of Scientific Papers Published in 2020 About Cannabis | NORML
https://norml.org/blog/
[2] Cannabis and Its Secondary Metabolites: Their Use as Therapeutic Drugs, Toxicological
Aspects, and Analytical Determination | NCBI https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[3] Toxic pesticides were found in most of California's illegal pot farms — pesticides so
powerful that a teaspoon can kill a 300-pound bear | Business Insider
https://www.businessinsider.com/
[4] . Medical cannabis for chronic pain: can it make a difference in pain management? |
PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[5] An experimental randomized study on the analgesic effects of pharmaceutical-grade
cannabis in chronic pain patients with fibromyalgia | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[6] Use of Cannabis and Other Pain Treatments Among Adults With Chronic Pain in US States
With Medical Cannabis Programs | JAMA Network https://jamanetwork.com/
[7] Pharmacological interaction between cannabidiol and Δ9-tetrahydrocannabinol |
Springer Link https://link.springer.com/
[8] Joints for joints: cannabinoids in the treatment of rheumatoid arthritis | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[9] Cannabidiol: pharmacology and therapeutic targets | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[10] Cannabidiol: pharmacology and potential therapeutic role in epilepsy and other
neuropsychiatric disorders | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[11] CB1 and CB2 Receptor Pharmacology | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[12] Vanilloid TRPV1 receptor mediates the antihyperalgesic effect of the nonpsychoactive
cannabinoid, cannabidiol, in a rat model of acute inflammation | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[13] Signaling Mechanism of Cannabinoid Receptor-2 Activation-Induced β-Endorphin
Release | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[14] Medical cannabis in patients with chronic pain: effect on pain relief, pain disability, and
psychological aspects. A prospective non randomized single arm clinical trial | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[15] Synergy between delta9-tetrahydrocannabinol and morphine in the arthritic rat |
PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[16] Endocannabinoid system and pain: An introduction | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[17] Role of the cannabinoid system in pain control and therapeutic implications for the
management of acute and chronic pain episodes | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[18] Cannabinoids and Pain: New Insights from Old Molecules | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[19] The endocannabinoid system as an emerging target of pharmacotherapy | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[20] Lower circulating endocannabinoid levels in children with autism spectrum disorder |
PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[21] Endocannabinoids in chronic migraine | ScienceDirect https://www.sciencedirect.com/
[22] Cannabinoids and Pain: New Insights From Old Molecules | PubMed
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/